Pesnik, srpski prosvetitelj, sveštenik, političar – sve to je bio naš Pančevac „prota Vasa”, kojeg smo se i ove godine setili na manifestaciji „Dani prota Vase”, upriličenoj od 17. do 21. juna.
U porti Svetouspenskog hrama, „pod lipom”, okupili su se i mladi i stari pod vedrim nebom da čuju pevanje hora Pančevačkog srpskog crkvenog pevačkog društva, Tamburaški orkestar Pančeva, glumca Miroslava Žužića i besedu prof. dr Zorice Nestorović „Vasa Živković, ili o poeziji koja se peva”, a sve u čast Vasilija Vase Živkovića, našeg pančevačkog „prota Vase”.
Bio je ovo i centralni događaj ovogodišnjih „Dana prota Vase”, koje su organizovali Pančevačko muzičko društvo i Pančevačko srpsko crkveno pevačko društvo, uz pokroviteljstvo Srpske pravoslavne crkvene opštine Pančevo Centar. U sklopu manifestacije održan je i pomen prota Vasi 17. juna, na Starom pravoslavnom groblju, a 21. juna, u porti Svetouspenskog hrama treba da bude priređeno i predavanje „Mladost kao pokretač duge i bogate istorije Pančevačkog srpskog crkvenog pevačkog društva” mr Vere Carine. Zajedno s njom, inače horovođom Pančevačkog srpskog crkvenog pevačkog društva, ovogodišnji program je osmislio i Dejan Bosnić, direktor Gradske biblioteke.
Život vezan za Pančevo
U svojoj besedi profesorka Zorica Nestorović je najbolje oslikala život prota Vase, citirajući esej Dragoslava Mihajlovića Mihiza, rekavši da je Mihiz bio u pravu kada je ceo njegov život smestio pod krilo sudbinskog predodređenja koje je donosilo rođenje u svešteničkoj porodici, nastanjenoj u graničarskom gradu nekadašnje Habzburške monarhije, u prvoj polovini 19. veka. „Gotovo ceo svoj 70-godišnji život proveo je u graničarskoj varoši Pančevo. Tu se rodio, tu učio osnovnu školu, tu provodio svoje raspuste karlovačkog i segedinskog gimnazijalca, peštanskog i požunskog pravnika i vršačkog bogoslova. Tu se oženio, postao sveštenik, izrodio decu i ostao udovac. Tu uzaludno voleo i tugovao za nedostižnom Lenkom. Tu bio sekretar Odbora u buni. Tu postao prota. Odatle odlazio na narodno-crkvene sabore, tu slavio staračke jubileje, tu umro i tu sahranjen.”
Nije mario za gratulacije i ovacije
Ono što je karakterisalo Vasu Živkovića jesu autentičnost, skromnost i iskrenost, istakla je profesorka Nestorović, ilustrujući to i rečima: „Najbolje se njegov odnos prema počastima može videti u njegove dve odluke: prvi put povodom 40 godina postavljanja za pančevačkog paroha 1886. godine, a drugi za proslavu njegovih 70 godina života 1889. godine. Prvu nije prihvatio, nego se samo složio da njegov portret koji je načinio jedan od njegovih učenika Uroš Predić bude izložen u svečanoj sali Opštine”. Na drugu je izgleda morao otići, a o njegovom odnosu prema njoj ponajbolje govori pismo upućeno njegovom velikom prijatelju arhimandritu Ilarionu Ruvarcu od 1889. godine, samo godinu dana pre nego što su ga njegovi prijatelji hteli predložiti za srpskog patrijarha, a on to odbio pravdajući se lošim zdravstvenim stanjem.
„Veleštovani prijatelju, Gospodine Vprečasnejši! Došla je starost tiha, bezmolvna i bezklopotna, i ja u mom skromnom položaju gledah spokojno na vedri zahod života moga, kad me iz te neoburevajeme kontemplacije prodrmaše i probudiše nestašni dobri prijatelji, pa da me bajagi malo razonode i uglade bore sa čela staračkog, prirediše neku paradu, neko pomodni jubilej, te ja nolens volens moradoh 31. jan. o. g. kad sam navršio 70 godišnjicu – kao ubrađena mlâda gotovo 6 sati bezodmorno na ukrućenim nogama primati deputacije, gratulacije, ovacije, manifestacije, demonstracije i šta ti ja znam još kakve kuburacije od raznih korporacija i pojedinaca. A ja to zahtevao nisam a još sam sve ti još manje manje zaslužio no vasuje – oni i bez moje privole učiniše svoje, ma da ja ne marim za takve ostentacije i deklaracije, te poigravši se sa mnom malo komedije, na silu božju natukoše mi na glavu preko istoričkog i obligovnog fesa srebrn venac i ovenčaše me – ma da se udovi sveštenici i paki ne venčavaju – aratos ih bilo!”.
(Pančevac/N. Simendić)
JOŠ NASLOVA MOŽETE PROČITATI U NEDELJNIKU „PANČEVAC“ KOJI ĆE SE NAĆI U PETAK NA KIOSKU.
